گفتنک

عربی‌های حافظ (۳)

معنی «ألا يا أيُّهَا السّاقي أدِر كَأْسًا وَناوِلها»

۴. الساقي: اسم فاعل است و آن را چنین معنا کرده‌اند: «آب‌دهنده، آن‌که سیراب کند، پیاله‌گردان، پسر رَز، می‌گسار، آن‌که مِی در ساغر حریفان افکنَد... .» واژۀ «الساقي» را نیز چنین معنا کرده‌اند: «مَن يُقَدِّمُ الشَّرابَ» (وسط)؛ (آن‌که شراب پیش نهد). به‌هرروی ظاهراً «ساقی» هم برای آب به کار می‌رود و هم برای شراب، درحالی‌که «سقّا» بیشتر یا همیشه برای آب به کار رفته است.
در ادبیات عرفانی، معانی چندی برای ساقی برشمرده‌اند، ازجمله فیاض مطلق، مرشد کامل و ساقی کوثر (فعر).
 

عربی‌های حافظ (۲)

معنی «ألا يا أيُّهَا السّاقي أدِر كَأْسًا وَناوِلها»

۲. يا: دسته‌ای دیگر از حروف معانی در عربی حروف ندا هستند که «يا» یکی از آن‌هاست. «يا» را عموماً «ای» ترجمه کرده‌اند.
۳. أيُّها: «این کلمه را در فصل میان حرف ندا و منادا آورند و در این‌صورت، منادا را هم مرفوع و هم منصوب خوانند» (دهخ). ناگفته نماند که این کلمه را برای منادای مذکر به کار می‌برند و برای مؤنث، از «أيتها» استفاده می‌کنند.
 

عربی‌های حافظ (۱)

معنی «ألا يا أيُّهَا السّاقي أدِر كَأْسًا وَناوِلها»

۱. ألا: حرف تنبیه و استفتاح است که یکی از انواع حروف معانی در عربی است. «ألا: حَرفٌ يُفتَتَحُ بِهِ الكَلامُ لِلتَّنبيهِ» (مخص)؛ (حرفی است که برای آگا‌ه‌ساختن، کلام را با آن می‌آغازند).
مترجمان قرآن کریم در ترجمۀ آیات مشتمل بر این واژه، از چنین برابرهایی استفاده کرده‌اند: هان، بدان، آگاه باش.